Bitcoin, 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından deneysel olarak başlatılmış, herhangi bir merkez bankası, resmi kuruluş, vs. ile ilişiği olmayan, ancak ülkelerin para birimleriyle alınıp satılabilen, herhangi bir üçüncü parti hizmetine aracı kurumuna gerek kalmadan transferi yapılabilen bir tür dijital para birimidir.Virgülden sonra 100-milyonuncu basamağa kadar birimlere ayrılabilir. Küresel piyasalarda, Dolar ve Euro’ya alternatif olarak lanse edilen Bitcoin’in sembolü ฿, kısaltma ise BTC‘dir.
100 kuruş 1 lira’ya denk geldiği gibi 100 milyon satoshi de 1 BTC ediyor. Bu kripto para birimini ortaya atan ve sistemini açıklayan kişi Satoshi Nakamoto olduğu için en küçük bitcoin birimi satoshi olarak adlandırılmış.
Bitcoini Kim Buldu?
Satoshi Nakamoto 2008 yılında 8 sayfalık makaleyi yazmasına rağmen bu kişinin kim ya da kimler olduğu hala bilinmemektedir. Bu isim konunun ilk dile getirildiği kriptoloji forumu sitesindeki kullanıcının nick’idir. Kimliği hakkında tartışmalar olsa da kim olduğu henüz ortaya çıkmamıştır. Avustralyalı iş adamı Craig Wright, bitcoinin mucidi olan Satoshi Nakamoto olduğunu iddia ettiyse de sunduğu deliller otoriteler tarafından çürütülmüştür. Ayrıca kimi çevreler Satoshi Nakamoto isminin [Sa]msung, [Toshi]ba, [Naka]michi, [Moto]rola markalarından alındığını iddia etmektedir. Hatta bu para biriminin gizli küresel örgütler tarafından piyasaya sürüldüğünü iddia edenler de mevcuttur.
3 Ocak 2009 yılında da deneysel olarak sistem başlatılmış. İlk sıralarda hiçbir maddi değeri yoktu. Sonrasında da yavaş yavaş değer kazandı ancak insanlar hala hiçbir şekilde güvenli görmedikleri bu para birimine yatırım yapmakta çekiniyordu. İlk sıralarda deep web’te yasadışı alışverişler için takılan kişiler tarafından rağbet gördü. Örneğin Silk Road adlı deep web’in gittigidiyor’u gibi görebileceğiniz internet sitesindeki kullanıcılar, anonimlik sağladığı için bitcoini bolca tercih etti. Bitcoin tercih edildikçe ve likiditesi arttıkça daha fazla değer kazandı. Bir süre sonra sistemin kullanıcıları sadece anonim olarak kalmak isteyen kişilerden ibaret değildi. Artık profesyonel yatırımcılar da bitcoin alıp kenara koyarak bu değer artışından para kazanmak istediler.
Bitcoini kim buldu, neden ortaya çıkarıldığı gibi konular net olmasa da ne işe yaradığını ve neden bu kadar popüler olduğunu biliyoruz. Çünkü bitcoin size anonimlik sağlarken çeşitli finansal güvenlikler de sunuyor. Herhangi bir resmi kuruluşa bağlı olmaması ilk bakışta dezavantaj gibi görünse de kripto para birimlerinin yükselişindeki ana etken aslında bu. Bu sayede kimliğinizi hiç kimse ile paylaşmadan para transferleri gerçekleştirebilirsiniz.
Bitcoin, Kağıt Paranın Alternatifi Olabilir mi?
Bir çok kişinin Bitcoin’i kağıt paranın geleceği olarak gördüğü bir gerçek. Gelecekte kağıt paranın tedavülden kalkıp dijital paraya geçeceğimizi iddia edenlerin sayısı azımsanmayacak kadar çok. Fakat ben bunun için henüz erken olduğunu düşünenlerdenim. Bilim kurgu filminden fırlayıp hayatımıza sinsice giren bu sanal paranın, kağıt paranın yerini alabilmesi günümüz koşullarında mümkün görünmüyor. Hatta Bitcoin’in bir tür balon olduğunu söyleyenler bile bulunuyor. Queensland Üniversitesinden Profesör John Quiggin gibi.
Fakat ciddiye alınması gereken bir para birimi olduğunu da kabul etmek gerekiyor. Zira dünyanın bir çok ülkesinde bireysel anlamda kullanıldığı gibi resmi olarakta devletler nezdinde itibar görmeye başladı. Alman Maliye Bakanı, Ağustos 2017 ayı içerisinde Bitcoin’i, bir tür hesap birimi olarak gördüklerini söyledi. Hatta İran’ın, kendisine yönelik yaptırımları aşabilmek adına Bitcoin kullandığı söyleniyor.
Bitcoin Nasıl Üretilir?
Bitcoin üretim işine madencilik (mining) deniyor. Bitcoin çıkartmak, yani madencilik yaparak bir miktar Bitcoin elde etmek, madenciliğin tek amacı değildir. Madencilik, hesaplama yetkisini kullanarak işlemi gerçekleştirme, sistem ağını güvenli bir şekilde koruma ve sistemdeki her kullanıcıyı senkronize hale getirme işlemidir. Sistem tek bir merkezden kontrol edilemediği için Bitcoin kullanılan her yerde süreci çalıştırmak, sistemi gözetmek türü işleri birilerinin bir bedel karşılığında yapması gerekiyor ve bu işi yapanlara madenci deniyor.
Bitcoin madenciliğini tek başınıza yapmak isterseniz bilgi birikiminin yanı sıra çok iyi bir bilgisayar sistemine de sahip olmanız gerekiyor. Çünkü Bitcoin madenciliği, bilgisayarınıza ait donanımlar ile yapılıyor. İlk olarak işlemci (CPU) ile yapılan Bitcoin madenciliği artık yerini kendinden 50-100 kat daha hızlı çalışabilen ekran kartlarına (GPU) bırakmış durumda. Yani bu demek oluyor ki, bilgisayarınızın ekran kartı ne kadar kuvvetliyse Bitcoin madenciliğindeki performansınız da o kadar iyi olur. Ayrıca sadece madencilik için özel olarak tasarlanmış sistemleri de satın alabilir veya kiralayabilirsiniz.
Bitcoin Mining Tesisi(Bitcoin Tarlası)
Eğer bu konuda acemiyseniz; o zaman Bitcoin kazanmak için tek başınıza uğraşmanıza gerek yok. Bitcoin havuzlarına dahil olarak (mining pool), -bir nevi bilgisayarlarınızın güçlerini birleştirerek- daha basit algoritmalar ile uğraşmış olursunuz. Mining pool’ların sayısı oldukça fazladır ve her bir pool’un (havuzun) gelir dağıtım modeli farklıdır. Genel olarak bir bloktan elde edilen toplam gelir, havuza katılanlar arasında bir formüle bağlı olarak dağıtılır. Bu esnada belli bir yüzdeyi de pool operatörü alır.
Bitcoin madenciliği günden güne zorlaştığı için gerekli donanım ihtiyacı da günden güne yükselmektedir. Zira bundan bir sene önce para kazandıran donanımlar, bugün elektrik parasını ödeyemez duruma gelmiştir. Hal böyle olunca madenciler farklı yollara başvurmaya başlamıştır. Bunların en başında Cloud Mining gelmektedir. İnternet üzerinde sizin adınıza ücreti karşılığında işletilen donanımlar bulabilir, belli bir ücret karşılığında dönemsel kontrat yaparak bu donanımların kârına ortak olabilirsiniz. Bu tarz sitelerin en başında Genesis Mining ve Hashflare gelmektedir.
Sürece madencilik denmesinin nedeni, para yaratma süreciyle altın madenini çıkarma arasında bağlantı kurulmasıdır.
Bitcoin madenciliği her geçen gün daha da zorlaşmaktadır. Bunun başlıca sebebi dünyanın dört bir tarafında madenciliğe yeni kullanıcıların daha güçlü bilgisayarlarla dahil olmasıdır. Sistem bu doğrultuda, piyasaya kısa sürede çok sayıda Bitcoin sürülmesini yavaşlatmak için kendi içinde otomatik olarak zorluk seviyesini ayarlamaktadır. Bununla birlikte her yıl dolaşıma giren Bitcoin miktarı azalma göstermektedir. Sistem 21 milyon Bitcoin dolaşıma çıkıncaya kadar çıkarma izni vermek üzerine kurgulanmıştır. Yani sınırsız sayıda Bitcoin çıkarabilmek gibi bir şey mümkün değildir.
Bitcoin’in Değerini Ne Belirliyor?
Bitcoin’in kendiliğinden, yani doğasından gelen bir değeri olmadığı gibi insanların kabulüyle değer kazandığını söylemek doğru olur. Onun değerini piyasasındaki arz ve talep koşulları belirliyor. Talep artınca fiyatı artıyor, düşünce değeri azalıyor. Dolaşımda sınırlı miktarda Bitcoin bulunuyor. Yeni Bitcoin yaratmanın önceden belirlenmiş bir prosedürü ve limiti olduğu için arza göre talep hızlı artınca, Bitcoin değer kazanıyor.
Bitcoin Nasıl Kullanılıyor?
Örnek Bitcoin Adresi
Öncelikle Bitcoin kullanabilmeniz için bir cüzdan oluşturmanız gerekmektedir. Bu sanal cüzdanınızı cep telefonunuzda, bilgisayarınızda oluşturabileceğiniz gibi internet üzerinde bulunan web servislerinden de yararlanabilirsiniz. Kişi başına cüzdan sınırı bulunmuyor. Dilediğiniz kadar cüzdan oluşturabilirsiniz. Üstelik oluşturacağınız cüzdan için özel bilgilerinizi vermenize de gerek yoktur. Oluşturacağınız bu sanal cüzdan ile para alabilir, para gönderebilir hatta alış veriş bile yapabilirsiniz.
Bitcoin sisteminde yapılan ödemelerin doğrulanması için açık anahtarlı şifreleme (asimetrik şifreleme), noktadan-noktaya ağ bağlantısı ve proof-of-work gibi teknolojiler kullanılıyor. Bitcoinler ödemeyi yapan adresten alıcı adrese şifrelenmiş olarak imzalanarak gönderilir. Her işlemin ağa duyurulumu yapılır ve blok zincirinde yerini alır. Böylece eklenen bitcoinler birden fazla kere kullanılamaz. Bitcoin bu teknolojileri kullanarak, herkesin kullanabileceği hızlı ve son derece güvenilir bir ödeme ağı sağlamaktadır.
Satın aldığınız ya da çıkarttığınız Bitcoinleri internet üzerinden harcayabilir, alış veriş yapabilirsiniz. Bizim ülkemizde henüz olmasa da dünya üzerinde bitcoini kullanan mağazalar ve restoranlar bulunuyor ve bu yerlere Bitcoin Travel ve Bitcoin Navigator üzerinden ulaşılabilirsiniz. Ayrıca bu yıl içerisinde Paypal, Bitcoin’i ödeme sistemi olarak kabul ettiğini duyurdu. Paypal vasıtasıyla alış verişlerinizde Bitcoin’i kullanma imkanınız bulunuyor.
Bitcoin, Yatırım Aracı Olarak Kullanılabilir mi?
Bitcoin, bir yatırım aracı olarak kullanılabilir. Ona değer katan şey arz talep miktarı olduğu için değeri çok sık değişiklik gösteriyor ve bu dalgalanmalar ister istemez insanların ilgisini çekiyor. Üstüne üstlük transferi ve yapılan işlemlerin anlık yapılabilmesi onu diğer yatırım araçlarından bir adım öne çıkarıyor. Tabii bir de spekülatörler bulunuyor. Popülaritesi artıkça değerinin artacağı beklentisi insanları Bitcoin yatırımına yönlendiriyor.
Bitcoin Güvenli midir?
Bitcoin’ın bağlı bulunduğu protokoller bulunmaktadır. Bu protokoller çerçevesince yaptığınız her işlem şifrelenir. Aynı zamanda Bitcoin yapı itibariyle sağlam bir işlem kayıt hafızasına sahiptir. Cüzdanınızın şifresini çaldırmanız ya da bilgisayarınızın hacklenmesi gibi kullanıcı hatası ya da dikkatsizliği sonucu oluşan durumlar dışında sistemin güvenlik sorunu bulunmamaktadır. Bu durum cüzdanınızı ya da kredi kartınızı kaybetmekten ya da çaldırmaktan farksızdır. Bitcoin kriptosu gereği aynı paranın iki kez harcanması mümkün değildir. Paranın size ait olduğunu ve daha öncesinde başka birisine gönderilmediği, işlem öncesinde sistem tarafından teyit edilir. Bu nedenle kontrolsüz bir şekilde, hileli yollarla Bitcoin yaratıp satmak mümkün değildir.
Her isteyen Dijital Para Yaratabilir mi?
Bitcoin mantığı ile başka biri de çıkıp kendi dijital parasını yaratabilir. Madencilik kuralları ve sistem protokolleri farklı olsa bile sistemin mantığı ve işleyişi aynı olacaktır. Hatta piyasada Bitcoin gibi yüzlerce dijital para birimi bulunmaktadır. Litecoin ve Dogecoin en çok kullanılanların sadece ikisidir.
Bitcoin’in Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Şüphesiz bitcoinin piyasada tutunabilmesi için avantajlarını ön plana çıkarması gerekir. Bitcoin fiyat grafiğine de dikkat edecek olursanız genellikle avantajlarının daha iyi anlaşılacağı olaylar karşısında fiyatları artmaktadır.
Bitcoinin Avantajları
Güvenli: Bitcoin gerçekten güvenlik açısından çok iyi bir teknolojiye sahiptir. 8 sayfalık makaleden doğan bu teknoloji kriptoloji uzmanları tarafından ilk bakışta hor görülse de geçen bunca zaman içinde ne kadar güvenli bir yapıya sahip olduğunu kanıtlamıştır.
Ucuz: Ulaşmak ucuzdur. Bankada hesap açmak gibi değildir. Bitcoin cüzdanı için sizden hesap işletim ücreti istenmez. Havale için ayrı, eft için ayrı swift için ayrı bir ton ödeme yapmanız gerekmez. Transfer sırasında küçük bir miktar kesinti gerçekleşir ancak bu kesinti de transferi matematiksel olarak onaylayacak madencilere ödül olarak gidecektir.
Kimliğinizi korur: Kimliğinizi açık etmeden para transferleri gerçekleştirebilir, ödemler ve bağışlar yapabilirsiniz. Bu anonimlik dünya çapında ilgi çekmektedir. Bu yüzden hükümetler tarafından illegal görülen torrent, e-kitap gibi ürünler içinde bitcoin ile ödeme yapabilirsiniz.
Çok hızlı uluslararası ödemeler: Kanada’dan Güney Afrika’ya birkaç dakika içerisinde ödemenizi gerçekleştirebilirsiniz. Çin’den yapacağınız alışveriş karşılığında karşı tarafın sizin kredi kartınızı, bankanızı vs. tanımasını beklemezsiniz. Sizin kim olduğunuzu bile tanımak zorunda kalmaz.
Taşıması Kolay: Çok yüksek miktarda paranızı bankada kasa kiralamadan ya da hesap işletim ücreti ödemeden küçük bir hafıza kartında tutabilirsiniz. Hatta cüzdanı aklınızda bile tutabilirsiniz.
Enflasyon riski düşüktür: Bir merkez tarafından para basımı kontrol edilmediği için enflasyona uğramaz. Enflasyon olması için para arzının yüksek olması gerekmektedir. Ancak zaten maksimum 21 milyon adet basılabilir. Her yıl da basımı zorlaştığı için 21 milyonuncu bitcoinin 2140 yılı civarında kazılacağı öngörülmekte. Dolayısıyla para arzının ani artışı işe bir enflasyona uğraması söz konusu değil.
Sistemin çökme riski düşük: Sistem sınırları yıkıp geçtiği için küreselleşmenin en güzel örneklerinden biridir. Bu nedenle bir ülkenin olaylarından etkilenmez. Çin tarafından yasaklansa Amerika’da alıcı bulmaya devam eder. Kanada tanımasa Almanya tanımaya devam eder. İnsanlar sistemi kullandıkça çökmesi mümkün değildir. Oysa bugün bazı ülkeler aniden vatandaşın elindeki paraları tedavülden kaldırdığını açıklayarak mağduriyet yaratabiliyor.
Yatırım aracı olarak ideal: Fiyatındaki dalgalanma ve nerdeyse sürekli değer kazanmasına baktığımızda yatırım için ideal olarak karşımıza çıkar. Hatta birkaç bin satoshi kadar alınıp ileride fiyatının yükselmesi beklenebilir. Örneğin 2010 yılına tekrar dönülse bir çok kişinin yapacağı ilk şey yüklü miktarda bitcoin almak olacaktır.
Bitcoin’in Dezavantajları
İzinin sürülememesi teşviki: Kimliğinizi koruduğu için bunu bir avantaj olarak görüyoruz. Ancak aynı zamanda bir dezavantaj çünkü illegal işlere teşvik oluşturabiliyor. E bu durumda hükümetler de sanal para birimlerine daha temkinli yaklaşmak ve bir süre daha çekimser açıklamalar yapmak zorunda kalıyor. Örneğin WannaCry virüsü saldırısından önce Avrupa’da bir başbakan tarafından bu para birimi övülse ve teşvik edilseysi virüs saldırısının ardından muhalefetin suçlamalarıyla karşı karşıya kalırdı. Ancak sistem gelişip yayıldıkça ve tüm dünyada en çok kullanılan ortak para birimlerinden biri haline geldikçe nasıl olsa bunun yayılması için beni suçlayamazlar artık diye düşünen politikacılar bu konuda daha cesur adımlar atacak.
Bitcoin cüzdan kaybı: Bitcoin cüzdanı kaybetmek kolay. Bu yüzden bitcoin cüzdan meselesi çok önemli bir mesele. Güvenli bitcoin cüzdan hesabı açmak için ayrı bir yazı hazırlıyorum. Yakında okuyabiliyor olacaksınız. Bitcoin cüzdanınızı kaybettiğiniz takdirde paralarınızı da kaybedebilirsiniz. 2009’da 27 dolara 5000 adet alıp unutan bir Norveçli vatandaş 2013 yılında bunu hatırladığında değeri 886 bin dolara çıkmış. Eğer hala bozdurmadıysa 31 Ekim2017 itibariyle 32 milyon doların üstünde bir serveti var demektir.
Bitcoin piyasasının dalgalı kuru avantaj olduğu kadar aynı zamanda dezavantajdır. Çok hızlı yükselerek sizi milyoner edebileceği gibi çok hızlı düşerek milyonlar kaybetmenize de neden olabilir.
BENZER KONULAR
